Het Siberië van Nederland

Voor velen zal het de eerste keer zijn geweest dat ze op de foto gingen. Misschien wel de enige. Tussen 1896 en 1905 werden er in de gevangenis Veenhuizen zo’n 6.000 signalementskaarten gemaakt. Voor veel van de miljoen Nederlanders die afstammen van bewoners van de strafkolonie, zijn dit de vroegste familiefoto’s. Een onderlaag van paupers en landlopers, keurig bewaard en prima ontsloten.

(…)

Sluitstuk van het dossier was de pasfoto die werd gemaakt. Ook allemaal volgens een standaardmethode: twee stuks, en face en en profil, in het uniform van het gesticht, met een id-nummer erop. Het was gebruikelijk om het fototoestel op een vaste plek te zetten, om eensluidende resultaten te krijgen. Alles bij elkaar was men een uur bezig.

(…)

Kort na de eeuwwisseling stopte men met het systematisch opmeten en fotograferen van de verpleegden in Veenhuizen. De uitgebreide signalementskaarten verdwenen lange tijd in het archief, maar werden vorig jaar integraal online gezet voor historici en stamboomonderzoekers. Want het systeem mag dan gefaald hebben, het biedt wel een ongekend inkijkje in een wereld die lange tijd afgesloten was van de buitenwereld.